Recenzje czytelników klubów DKK

Wtedy o powojennym Krakowie. Recenzja książki DKK Uniejów

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: środa, 26, kwiecień 2017 12:07

Beata Szymczak

Joanna Olczak-Ronikier wnuczka Jakuba Mortkowicza założyciela wydawnictwa i księgarni w Warszawie opisuje cztery powojenne lata. Po wojennej zawierusze jako dziesięcioletnia dziewczynka odnajduje matkę i babkę w Krakowie. Dzięki pomocy Jana Gebethnera właściciela  firmy wydawniczej Geberthner i Wolff zamieszkują w kamienicy przy ul. Krupnicza 22 w Domu Literatów. Mieszkania są bardzo małe i przeludnione, w jednym lokalu przeważnie przechodnim miała po kilka osób, nie zawsze ze sobą spokrewnionych. Jedni mieszkają krócej , a inni pozostają na dłużej. Autorka tej książki ma za sąsiadów Annę Żeromską wdowę po pisarzu i ich córkę Monikę. Mieszkał tam Tadeusz Kwiatkowski, Michał Rusinek, Czesław Miłosz, Jerzy Andrzejewski, Janina Brzostowska, Stefan Kisielewski z rodziną, Stanisław Dygat, Leopold Staff. W takim środowisku żyła Joanna Olczak. K. I. Gałczyński napisał do niej w 1950 list- wiersz kiedy zdawała maturę.

Książka bardzo ciekawa oparta na wspomnieniach, jak również na gromadzonych przez babkę i matkę dokumentach, listach, wycinkach prasowych. 

Recenzja ksiażki "Mistrz i Małgorzata" Michaiła Bułhakowa

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: środa, 12, kwiecień 2017 08:58

Wiesława Kruszek

Kolejna, trzecia, lektura tej książki i zachwyt absolutny. Podążyłam więc za narratorem, który nawołuje: „Za mną czytelniku!” Tłumaczy, że  jest „rzetelnym sprawozdawcą, ale przecież człowiekiem postronnym”. Bardzo podoba mi się taka konstrukcja narratora; wiele razy ujawnia swoją obecność, komentuje i zapowiada przyszłe zdarzenia.

A dzieje się wiele. Woland i jego świta urządza sobie w Moskwie diabelski karnawał, choć to przecież maj, zwieńczony wspaniałym „wiosennym balem pełni księżyca” z korowodem grzeszników.

W teatrze Varietes spada z sufitu deszcz pieniędzy, czy „czerwońce” zachowają jednak swą wartość?

Czarny kot Behemot pije wódkę i zagryza  ją marynowanym grzybkiem, oczywiście mówi, chodzi na tylnych łapach i ma jeszcze wiele umiejętności nieznanych naszym swojskim Mruczkom. Mój czarny kot też nie wpisuje się w klimaty Bułhakowa, szkoda.

Absurdy życia w Moskwie w latach trzydziestych XX wieku splatają się z magią, z niesamowitymi zdarzeniami. Nic nie jest oczywiste. Szatan czyni dobro, choć przecież ma być zły. Klinika psychiatryczna wydaje się miejscem, w którym są ludzie zdrowi psychicznie.

Jest tam i tytułowy mistrz, autor powieści o Piłacie włączonej w tok narracji. To dla mnie wspaniała opowieść o postaci zarysowanej zaledwie w każdej z czterech ewangelii. Tu ukazany jest jako człowiek targany różnymi wątpliwościami, zdający sobie sprawę ze swego tchórzostwa, a ono, jak sam mówi, „jest ułomnością najstraszliwszą”.

O „Mistrzu i Małgorzacie” można by długo pisać, mówić, najlepiej jednak siąść samemu do lektury, by móc potem, jak Korowiow „śpiewać monotonnie – Jestem zachwycony… Jesteśmy zachwyceni…”

Trwając zaś w zachwycie, odkrywać powieść na nowo w kolejnych lekturach, szukać ukrytych symboli, motywów literackich i biblijnych, wynotować mądre myśli i charakterystyczne cytaty ze słynnym „rękopisy nie płoną”, „nie ma dokumentu, więc nie ma i człowieka” czy „każdemu będzie dane to, w co wierzy”. Zastanawiać się nad potęgą miłości, która połączyła mistrza i Małgorzatę i może żałować, że nie usłyszymy już rozmowy Piłata, uwolnionego przez mistrza, z Jezusem. Procurator Judei wkracza wreszcie na księżycową ścieżkę, by móc dopowiedzieć coś, czego nie zdążył „dawno temu, czternastego dnia wiosennego miesiąca nissan”.

Wiesława Kruszek - DKK przy Powiatowej Bibliotece Publicznej w Sieradzu

Recenzja książki:Guguły W.Grzegorzewska- DKK Uniejów

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 10, kwiecień 2017 14:21

Beata Szymczak

„ Guguły” Wioletty Grzegorzewskiej, to obraz życia na wsi widziany oczami głównej bohaterki w okresie od dzieciństwa do nastoletności. Wioletka boryka się z różnymi sytuacjami i trudnościami życiowymi, w których sama musi dokonywać wyborów. Powoli dorasta i dojrzewa jak owoc, aby na końcu podjąć ważna decyzję. Grzegorzewska w zbiorze krótkich opowiadań opisuje życie mieszkańców wsi na przełomie lat 70 i 80 ubiegłego stulecia.

Świetnie pokazane czasy PRL, realistyczne opisy działające na wyobraźnię czytelnika np. zapach zgnilizny sieni, zaspy śnieżne, dorodne słodkie wiśnie oraz zwyczaje panujące na wsi  np. darcie pierza, przyjmowanie obrazu Matki Boskiej. 

Recenzja książki: Chodziło o miłość R. Rient- DKK Uniejów

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 10, kwiecień 2017 13:38

Beata Szymczak

 „ Chodziło o Miłość” Roberta Rienta to opowiadanie o trudnej miłości między dwojgiem ludzi z bagażem obciążeń psychicznych z przeszłości.

Arek wychowany bez ojca, matkę trwającą w apatii po odejściu męża, surową i zrzędliwą babkę.

Justyna z zaburzeniami osobowości, chronicznym uczuciem pustki, napadami złości, wychowana bez matki przez despotycznego ojca.

Oboje pozbawieni wsparcia, ciepła rodzinnego. Nie potrafią sobie radzić z uczuciami i emocjami w dorosłym życiu. Miłość, troszczenie się o drugiego człowieka powoli zmienia ich psychikę. Chcą żyć normalnie, zaczynają panować nad negatywnymi emocjami.

„Zakochani mają łatwiej. Mają łatwiej przez energię, która zmienia słowo chciałbym na chce” – pisze autor.

Warszawa na zawsze utracona Recenzja powieści Łukasza Orbitowskiego pt. Widma

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: wtorek, 04, kwiecień 2017 13:03

Adam Rozmarynowski

Od lat historycy zastanawiają się jak potoczyłaby się historia, gdyby Powstanie Warszawskie nie wybuchło. Historia alternatywna, jaką serwuje nam Łukasz Orbitowski w Widmach nie daje na to prostej odpowiedzi. Głównym bohaterem tej powieści jest niewątpliwie miasto. Plastyczne opisy Warszawy ukazują ją jako miasto skazane na zagładę. Podobnie jest z bohaterami tej powieści. O Krzysztofie Kamilu Baczyńskim czytamy: "sprawia wrażenie człowieka, który ładnie umrze, ale z zabijaniem może mieć kłopot”. Wszyscy bohaterowie starają się odnaleźć w nowej komunistycznej rzeczywistości. Tracą aurę szlachetności. Dokonują wyborów. Nie zawsze tych moralnie właściwych. Mierzą się z życiem w mieście skazanym na to by zawsze pozostało "krwawym teatrem". Po lekturze tej książki zadawałem sobie pytanie czy śmierć w Powstaniu nie była paradoksalnie lepszym rozwiązaniem dla jej bohaterów niż swoista śmierć za życia, na którą skazał ich Łukasz Orbitowski na kartach swojej powieści.

Recenzja książki Święta Rito od Rzeczy Niemożliwych DKK Uniejów

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: piątek, 31, marzec 2017 15:00

Beata Szymczak

               Książka Marty Fox pt. „ Święta Rito od Rzeczy Niemożliwych” jest pisana w dniu 53 urodzin autorki. Biografia „ czy aby prawdziwa”. Rodzaj terapii, podsumowanie dotyczące życia. Autorka mieszka w Krakowie dwukrotnie wychodzi za Janusza tego samego, pierwszy  rozwód jest wynikiem jej romansu z poetą z Gdańska- Zbyszkiem. Z Januszem jest jej dobrze, czuje się z nim bezpiecznie. Ma dwie córki ich wychowanie jest dla niej bardzo ważne, zawsze liczy się ze zdaniem swoich dzieci. Z myślą o nich w pewnym sensie powstały książki które mają na celu wprowadzić je w świat dorosłości. Pisała o gejach, przemocy w rodzinie, molestowaniu. Była przez to bardzo krytykowana przez ludzi zwłaszcza matki mówią o braku moralności. Dla niej natomiast matki te były dwulicowe, zwłaszcza ślub kościelny szybko, aby nie było widać ciąży. Córki z własnych chęci przyjęły Komunię dopiero w wieku 18 lat. Kiedyś była potulna, łagodna. Teraz się już zmieniły te cechy jej charakteru, teraz umie stawiać warunki, jest tez pracoholiczką, perfekcjonistką. Pisanie to dla niej wolność, minęły czasy gdy kobiety służyły zaspokajaniu męskich pragnień poświęcała się Fox to dziwi. Dla niej mężczyźni i kobiety maja takie same prawa. Poruszona w powieści data śmierci Papieża 02.04.2005 r. jest jednocześnie datą ślubu jej córki.

Grażyna Jagielska, Miłość z kamienia. Życie z korespondentem wojennym, Znak, Kraków 2013.

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: środa, 22, marzec 2017 19:36

Ewa Jabłońska

Jak silna może być miłość? Jakie są granice wytrzymałości kochającej kobiety? Jak różne mogą być światy dwojga kochających się ludzi? Jakiego poświęcenia można oczekiwać od drugiego człowieka? – Te i wiele innych pytań rodzi się podczas lektury książki Grażyny Jagielskiej Miłość z kamienia. Spotkanie konstantynowskiego Dyskusyjnego Klubu Książki z dnia 17 marca b.r. było bardzo emocjonalne. Nic w tym dziwnego, zważywszy, że zebrani mieli bliski kontakt z wiwisekcją psychiki kobiety doświadczonej stresem bojowym. Niezwykle intymna opowieść, w której Jagielska próbuje analizować, już z perspektywy czasu, własne doznania skonfrontowane z pasją dziennikarską męża, znanego korespondenta wojennego, Wojciecha Jagielskiego. Bezkompromisowo, autoterapeutycznie, autorka obnaża przed czytelnikiem najintymniejsze zakamarki swej psychiki sięgając retrospektywnie po historie wyjazdów, nerwowego wyczekiwania i powrotów męża. Czy ciągłe napięcie może doprowadzić do pragnienia śmierci ukochanej osoby? Niech się stanie już to, co stać się musi, byle teraz, byle nie tkwić w zawieszeniu? Historia Grażyny Jagielskiej pokazuje, jak słaby i jednocześnie silny jest człowiek. Z kolei więź z bliskim człowiekiem może stać się katorgą. Jagielska odsłania przed czytelnikiem mroczną stronę kariery męża, który bezwiednie obarczył żonę jarzmem ponad jej siły, sam wychodząc z potyczek z losem zwycięsko. Interesująca jest konstrukcja książki, oparta w dużej mierze na dialogu z owładniętym obsesją śmierci Julianem, pacjentem kliniki, w której leczy się autorka. Oderwani od czasu i przestrzeni tworzą własną rzeczywistość z okruchów przeszłości i własnych wizji. Wyraźna jest granica między pacjentami zamkniętymi w zaklętym kręgu obsesji, a światem realnym. Powrót, przebicie się przez pancerną szybę mikroświata Jagielskiej są niezwykle trudne, zarówno dla niej, jak jej bliskich. Oknem być może jest pisanie.

Książkę klubowicze polecają, choć z zastrzeżeniem, że jest to lektura trudna, wymagająca natężonej uwagi i odpowiedniego nastawienia psychicznego.   

Recenzja książki Agaty Passent „Kto to pani zrobił”

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 06, marzec 2017 10:16

Wiesława Kruszek

Felietony publikowane przez Agatę Passent w miesięczniku „Twój Styl” zostały ułożone w sześciu rozdziałach: „Baba w futrze, czyli z życia Polaka”, „Pasożytka, czyli z życia warszawki”, „Szeherezada z mokrą szmatą, czyli z życia kosmopolitki”, „Doświadczona dziewica, czyli z życia matki, żony i kochanki”, „Mężczyzna w lufciku, czyli z życia myśliciela” i „Tanio zepsuję, czyli z życia mego”.

Tytuł zbioru pochodzi od jednego z felietonów, w którym autorka zastanawia się, jak odróżnić partacza od poprawiacza i dochodzi do wniosku, że „nie da się, bo to często jeden i ten sam mężczyzna”. Jest tu przy okazji prześmiewcze pokazanie, jak to u nas każdy jest ekspertem od wszystkiego i uwielbia krytykować wszystkich wokół.

Felietony, jak to charakterystyczne dla tego gatunku, dotykają różnych tematów i cechują się złośliwością w komentowaniu. Owszem, tak też jest w przypadku autorki, choć złośliwość nie jest tu przesadna. Służy głównie podkreśleniu naszych rodzimych wad, przywar, kultywowania jakimś narosłym przez lata przyzwyczajeniom i często niedobrym nawykom czy ulegania sile tradycji.

Agata Passent próbuje np. rozprawić się z tradycyjnym postrzeganiem mężczyzny jako ojca, będącego jedynie „pomocnym przy dzieciach”, zwraca uwagę na równość płci, np. przy zawieraniu bliższych znajomości. Ma niewątpliwie poglądy feministyczne, a wiele trafnych obserwacji wynika u niej z licznych doświadczeń życiowych. Jest córką sławnych rodziców, miała w dzieciństwie dwa domy, grała w tenisa, studiowała zagranicą, mieszka w Warszawie.

A w stolicy, jak pisze, nie jest lekko, „trwa licytacja cierpienia”. To zresztą dotyczy chyba nie tylko Warszawy, często prześcigamy się w opowiadaniu innym, jak to nam źle, przy okazji obmawiając bliźniego. No bo „pielęgnować w sobie życzliwość – to grozi robieniem z siebie barana”.

Wiele trafnych spostrzeżeń można by jeszcze wynotować, na wiele spraw istotnych, poruszanych przez Passent, zwrócić uwagę. Najlepiej jednak samemu zmierzyć się z lekturą i raczej dawkować sobie po kilka felietonów na raz. Nie wszystkie pewnie wzbudzą jednakowe zainteresowanie, ja przy niektórych trochę się nudziłam. Są wszakże takie, gdzie humor się „iskrzy” i głośny śmiech towarzyszy czytaniu.

Docenić należy erudycję i oczytanie autorki, jej dystans do siebie i świata, „przymrużenie oka” widoczne nie tylko na okładce. Mimo że autorka unika pisania o życiu prywatnym, to jednak nie udało się jej uniknąć wątków osobistych i mnie felietony z ostatniego rozdziału, „czyli z życia mego” podobały się najbardziej, zwłaszcza bardzo ciepły w tonie poświęcony ojcu na 75.urodziny.

Kończąc, chciałabym bardzo polecić książkę „Kto to pani zrobił”. Nie chciałabym poczuć się jak „polecacz i doradzacz”, a do krytyka mi raczej daleko. Zaznaczam jednak, że bardzo uważnie przeczytałam wszystkie felietony i jestem szczera w swej ocenie, bez obawy o „utratę pracy i życia”. Nawiązuję tu do felietonu „Gorąco polecam”, życząc miłej lektury tego i pozostałych tekstów Agaty Passent.

Wiesława Kruszek

DKK przy PBP w Sieradzu

W zaułkach Barcelony

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: środa, 01, marzec 2017 11:06

Alina Sobolewska

Oliwkowy labirynt Eduardo Mendozy to środkowa część tryptyku o pechowym detektywie. Wyciągnięty z zakładu dla psychicznie chorych śledzi bliżej nie określonych przestępców  i rozwiązuje bliżej nieokreślone zagadki. Główny bohater działa w imieniu komisarza policji, pośredniczy we wpłacaniu łapówki  - od kogo i dla kogo to pozostaje tajemnica. W grę wchodzi korumpowanie polityków przez świat biznesu. Niezbyt bystry detektyw uzależniony od pepesi i coli nie działa sam, pomagają mu piękna kobieta i staruszek historyk. Miejscem akcji jest Barcelona, ale nie ta piękna turystyczna, kulturalna, tylko brudnych zaułków cuchnących odpadów, domów bez toalet i ludzi, bez szans na lepsze jutro.  Charakterystyczna drwina, absurdalny humor, dynamiczna akcja, żonglerka literackimi konwencjami – wszystko to sprawia, że Oliwkowy labirynt jest wysmakowaną pozycją dla smakoszy kryminałów i komedii. 

Fizyka z lamusa. Recenzja powieści Inne pieśni Jacka Dukaja

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: wtorek, 28, luty 2017 12:12

Adam Rozmarynowski

Książka Jacka Dukaja Inne pieśni przedstawia nie tyle historię alternatywną, co alternatywną kosmologię świata, który rządzi się prawami fizyki Arystotelesa. W tej rzeczywistości Einstein wraz z Newtonem mieliby poważny problem. Wszystko tu działa inaczej. Jednocześnie czytelnikowi łatwo się w tym świecie odnaleźć, bo pomimo całej odrębności tego uniwersum, może on utożsamiać się z bohaterami tej opowieści Dukaj bardzo dokładnie zaplanował sobie fabułę i starannie prowadził postaci rozmaitymi ścieżkami aż do samego końca. Dotyczy to także wspomnianej już fizyki i innych praw rządzących przedstawionym wszechświatem, To wszystko sprawia, że powieść przenosi czytelnika w świat pełen dziwów, których Dukajowi mogłaby pozazdrościć sama Alicja w Krainie Czarów.

"Sto dni bez słońca" Wita Szostaka

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 06, luty 2017 11:28

Wiesława Kruszek

Lesław Srebroń, doktor polonistyki, chciał w ramach programu „Teachers Mobility” wyjechać na stypendium do Oxfordu lub Cambridge. Niestety, na skutek niedopatrzenia trafił na Finnegany (archipelag siedmiu  wysp na północny zachód od Irlandii). Bohater powieści Szostaka spędzi jeden semestr jako wykładowca St. Brendon College w miasteczku Newport. Co prawda ani w atlasie, ani w Wikipedii nie ma najmniejszej wzmianki o tych miejscach, a  jednak doktor Srebroń zapewnia, że to na tym uniwersytecie skupiły się znakomitości humanistyki europejskiej, włączając oczywiście do tego grona i siebie.

I tak przez ponad 450 stron poznajemy historię pobytu naszego rodaka w tym dość egzotycznym miejscu. W krótkich rozdziałach (dobrze się czyta) Srebroń zdaje relację ze swoich dokonań, nieustannie podkreślając swą „wartość i kiełkującą wielkość”.

Wit Szostak stworzył postać megalomana budzącego w czytelniku rozbawienie, irytację i litość. U mnie dominowało to pierwsze, choć muszę przyznać, że czytając kolejne zapiski doktora polonistyki zaczynałam odczuwać współczucie dla tego samotnego naukowca wyśmiewanego przez społeczność nie tylko uniwersytecką, ale i miasteczkową. Irytujące stawało się to, że każde zachowanie innych osób bohater tłumaczy  na swoją korzyść, np. niechęć dziekana do jego wspaniałego projektu ratowania cywilizacji Zachodu pod dumną nazwą Nowa Iona zazdrością i chęcią przypisania sobie zasług należnych przecież naszemu humaniście.

Nikt nie potrafi wytłumaczyć bohaterowi, kim jest naprawdę. Marcin Swoboda, nasz kolejny rodak na Finneganach, mówi mu wprost, jak inni na niego patrzą, jak bawią się jego kosztem, ale Srebroń wie, że to tylko zawiść, kłamstwo i podłość, jest przekonany, że „prawda jest po jego stronie”. Demony, które nawiedzają go na kacu, też nie sprawią, że obudzi się w rzeczywistości. Winą obarczy alkohol i dalej będzie trwał w iluzji. W sumie to przecież wygodna postawa, daje poczucie bezpieczeństwa, utwierdza Lesława w samozadowoleniu.

Cieszy się, że może być członkiem (lepiej fellows) zacnego, w jego wyłącznym odczuciu, grona akademików zajmujących się tak dziwnymi zagadnieniami jak „Pochód penisa w świetle Heglowskiej fenomenologii ducha” czy badanie motywu winorośli we współczesnej prozie Bałkanów. A i sam Srebroń promuje w Newport nieznanego nikomu pisarza Filipa Włócznika, grafomana, którego wielkość widzi tylko nasz doktor polonista, określając go mianem „eremity polskiej fantastyki” i „anachorety słowa”.

Wyszukane, egzaltowane, pełne patosu, napuszone słownictwo i styl „dzienniczka pokładowego” Lesława Srebronia dostarczają dobrej zabawy. Warto przytoczyć też takie sformułowania jak „marmurowe piękno prozy” czy najbardziej znaną polszczyźnie (?) frazę „brązowieją nam palce od łupin”, do tego powtarzające się często słowa „chyżo”, „rączy”, „wybornie”, „pyszna fraza”. Trzeba przyznać, że w tę charakterystyczną frazę wpisują się i końcowe świetne podziękowania autora napisane przez Srebronia. W końcu to on stworzył wspaniałą powieść, w której można (sugeruje to bohater i autor) znaleźć analogie do „Zbrodni i kary” czy „Ulissesa”. Grunt to dobre samopoczucie!

Nie zdradzę oczywiście jak kończy się pobyt „młodego i utalentowanego humanisty” w St. Brendon College. Wspomnę wszakże na koniec o dwóch charakterystycznych dla Finneganów potrawach, to przegrzebki i maskonury po finnegańsku. Nie udało nam się ich zdobyć na nasze klubowe spotkanie, nawet pani Ela, która niedawno wróciła z Dublina, nie natrafiła na ich ślad. Cóż, najlepiej byłoby dotrzeć do Newport, może w charakterze stypendysty. Ponoć „stypendiów jest obfitość”, jak pisze Jan Hartman w felietonie „Granciarze i stypenderki” w nr 2 „Polityki” (11.01. – 17.01.2017), granty też można brać. Wystarczy wyspecjalizować się w pisaniu wniosków i świat stoi otworem! Polecam ten felieton, bo jego treści współgrają  z powieścią Szostaka.

„Sto dni bez słońca” znakomicie poprawiają nastrój w dni bez słońca, a w te pogodne są świetnym jego dopełnieniem.

Wiesława Kruszek

DKK przy Powiatowej Bibliotece Publicznej w Sieradzu

Wojna w relacji kobiet

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 06, luty 2017 10:50

Alina Sobolewska

Powieść składa się z dwóch przeplatających się płaszczyzn czasowych.Początkowo akcja osadzona jest we współczesnych Stanach Zjednoczonych, a bohaterką jest 50-letnia Magdalena, która po śmierci matki odkrywa wiele rodzinnych sekretów,pilnie strzeżonych przez lata. Pod wpływem tych informacji kobieta postanawia napisać książkę o tragicznych doświadczeniach polskich przodków. Spisanie rodzinnej  historii jest możliwe dzięki notatkom, które przez całe życie pisała matka Magdaleny Kaszmira. U progu wojny siostry Kaszmira i Maruszka nie mają pojęcia ile trudnych i bolesnych chwil przed nimi. Wiedzą, że zmieniająca się rzeczywistość zwiastuje problemy i koniec dotychczasowego spokoju, ale nie przeczuwają jakie tragiczne doświadczenia szykuje im los."Żniwo Gniewu nie należy do lektur łatwych i relaksujących w których bohaterowie zwalczają wszelkie problemy, a ich trudy zostają wynagrodzone szczęśliwym zakończeniem. Siostry przetrwały wojnę i dożyły późnej starości. Przeżycia których doświadczyły odcisnęły piętno na całym ich życiu. Nie można wymazać z pamięci morderstw niewinnych dzieci, gwałtów kobiet, oraz bezmyślnych aktów wandalizmu, których dopuszczali się żołnierze każdej z walczących  stron. Jestem przekonana , że takie doświadczenia zmieniają człowieka na całe życie i nie pozwalają wrócić do normalności.Po przeczytaniu ostatniej strony nie można uciec od emocji , refleksji i wdzięczności za życie w czasach pokoju.

Między grozą a groteską. Recenzja książki Stephena Kinga "Cztery po północy"

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 30, styczeń 2017 15:15

Adam Rozmarynowski

"Cztery po północy" swoją konstrukcją przypominają "Cztery pory roku". Znów mamy do czynienia z czterema opowiadaniami zamkniętymi w jednym tomie. Opowieści jednak nie mają w żadnym stopniu wspólnej fabuły. Całość jest napisana charakterystycznym dla autora językiem. Groza u Kinga rodzi się gdzieś nieopodal, a u jej podstaw leży  jakieś drobne wydarzenie: drzemka w czasie lotu samolotem pasażerskim, wizyta nieznajomego w domu wziętego pisarza, zagubiona książka z biblioteki czy uszkodzony prezent urodzinowy. Na siedmiuset stronach groza miesza się z groteską a wyobraźnia z rzeczywistością, Pomimo objętości książkę czyta się szybko, z zapartym tchem i przyspieszonym biciem serca.

Recenzja książki "Judasz" Amosa Oza

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 16, styczeń 2017 10:22

Wiesława Kruszek

Jerozolima zimą na przełomie roku 1959 – 1960. Szmuel Asz przerywa studia i decyduje się skorzystać z „oferty relacji osobistej”. Jako towarzysz rozmów starszego i schorowanego Gerszoma Walda zamieszkuje w domu na końcu zaułka Rabina Elbaza. Spotka tam Atalię, synową Walda, starszą od niego o 20 lat,  która wzbudzi jego uczucia.

Dom, należący do rodziny Abrabanelów, skrywa różne tajemnice. Czytelnik pozna tylko niektóre, reszta pozostanie w sferze domysłów. Taka właśnie atmosfera tajemnicy i mroku dominuje w powieści. Współgra z nią klimat wieczornej i nocnej Jerozolimy, gdy Szmuel Asz z Atalią spacerują jej wyludnionymi ulicami, po których niekiedy przemykają koty.

„Tej zimy Jerozolima trwała spokojna i zamyślona”. Podobnie główny bohater zdaje się trwać w stanie stagnacji, powtarza dzień po dniu te same czynności, które wciąż opisywane przez Oza mogą początkowo nawet trochę irytować. To ciągłe podgrzewanie kaszki dla Walda, posypywanie brody pudrem dla niemowląt, karmienie rybek, zupa gulaszowa w węgierskiej restauracji  itd. Myślę jednak, że w ten sposób pisarz chciał pokazać marazm Szmuela, który ogarnął go po przerwaniu studiów, porzuceniu przez narzeczoną czy  braku pomysłów na kontynuowanie pracy magisterskiej. Sam bohater przyznaje, że „dom (…) wydał mu się nagle więzieniem, w którym on z dnia na dzień zarasta mchem”.

A jednak to „więzienie” jest dla niego okazją do interesujących rozmów z inteligentnym i oczytanym mężczyzną. Dotyczą one problemu zdrady, patriotyzmu, religii, moralności, Żydów. Szmuel Asz dyskutuje z Waldem o ojcu Atalii, który był współpracownikiem Ben Guriona i jako jedyny sprzeciwiał się idei powstania Państwa Izrael. Uznano go za zdrajcę, czy był nim na pewno? Oz wskazuje w powieści na nieoczywistość pojęcia zdrada.

Asz czyta Gerszomowi Waldowi swą nieukończoną pracę magisterską na temat „Jezus w oczach Żydów”, w której jednak zaczyna dominować postać Judasza. Przyznam, że mnie najbardziej zainteresowały te właśnie rozdziały. Jest w nich zupełnie inna od powszechnie znanej interpretacja postępku Judasza, według której to ten uczeń Jezusa był tak naprawdę pierwszym chrześcijaninem. Przykuwa uwagę fabularyzowany opis ukrzyżowania Jezusa widziany oczyma Judasza.

Powieść skłania do wielu refleksji i przemyśleń. Główny bohater opuści po czterech miesiącach dom w zaułku Rabina Elbaza i wyjedzie z Jerozolimy. Zgodnie z planem rusza w drogę i zadaje sobie różne pytania; pozostają one bez odpowiedzi, a powieść kończy się zdaniem: „I stojąc tak, zadawał sobie pytanie”. To czytelnik zdecyduje, jak ono brzmi.

Amos Oz uważa, że „znaki zapytania są istotniejsze niż wykrzykniki”.

Wiesława Kruszek

DKK przy PBP w Sieradzu

"Asiunia"

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: środa, 11, styczeń 2017 14:21

Marzena Szkudlarek

1 grudnia omawialiśmy książkę Joanny Papuzińskiej "Asiunia". Z książki poznajemy fragment dzieciństwa autorki, która przeżyła II Wojnę Światową. Smutna opowieść o tym jak wojna burzy szczęśliwe dzieciństwo, jak wszystko zmienia się na gorsze, straszne i obce. To wspomnienie wojny oczami małej dziewczynki, pozwala łatwiej zrozumieć dzieciom czasy wojny.

Cezary Łazarewicz, "Żeby nie było śladów. Sprawa Grzegorza Przemyka"

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: środa, 21, grudzień 2016 19:17

Ewa Jabłońska

16 grudnia członkowie konstantynowskiego Dyskusyjnego Klubu Książki po raz ostatni w tym roku spotkali się by rozmawiać o literaturze. Tematem dyskusji była historia Grzegorza Przemyka opisana przez Cezarego Łazarewicza w książce Żeby nie było śladów. Sprawa Grzegorza Przemyka, wydanej przez Wydawnictwo Czarne w Wołowcu 2016 roku. Historia maturzysty, pobitego ze skutkiem śmiertelnym przez funkcjonariuszy MO
w 1983 roku, była i jest znana oraz szeroko komentowana do dziś.

Łazarewicz po latach próbuje odtworzyć z „rozsypanych puzzli” zagmatwane losy ludzi zaangażowanych
lub bezwiednie wplątanych w historię Przemyka. Przede wszystkim zaś stara się, wciąż nie do końca skutecznie, dociec prawdy zatuszowanej przez ówczesne władze PRL-u. Zebrani szeroko komentowali, powołując się też
na własne doświadczenia, łatwość, z jaką można manipulować ludźmi i „żonglować” faktami. Swoisty reportaż, którym jest książka, prowadzi do smutnych refleksji na temat mechanizmów władzy, etyki, moralności
i człowieczeństwa. Autor relacjonuje wydarzenia z lat osiemdziesiątych w sposób maksymalnie beznamiętny, obiektywny, pozbawiony komentarzy. Ta „surowość” konweniuje z tematyką i wyostrza grozę przekazywanych treści. Książka Łazarewicza jest godna polecenia z uwagi na jej historyczny charakter, jako dokument minionego czasu, ale i jej psycho-socjologiczne diagnozy, do których czytelnik sam dochodzi w zderzeniu
z udokumentowanymi faktami.

Recenzja książki "Nagrobek z lastryko" K. Varga DKK Uniejów

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: środa, 21, grudzień 2016 12:44

Beata Szymczak

„ Nagrobek z  Lastryko” Krzysztofa Varga, to smutna, z dozą ironii i humoru książka. Opisuje całą, naszą współczesność, jej paradoksy, różne mechanizmy i niemądre przyzwyczajenia. Bohaterowie żyją w naszych, współczesnych czasach. Żyją w globalnym świecie konsumpcji . Pomiędzy przedmiotami — coraz to nowszymi, wspanialszymi. W świecie, którym człowiek nie jest niezawodny. Akcja powieści dzieje się w Warszawie w 2071 roku. Bohater, Dominik Fratnerski, ogląda zdjęcie przedstawiające jego dziadków, zrobione na wakacjach w Chorwacji w 2005 roku. Zdjęcie skłania go do wspomnień; czytelnik poznaje historię rodziny bohatera na tle historii Polski. Dominik pracuje w Firmie, je firmowe posiłki, pije globalny alkohol, przegląda globalne gazetki z marketów. Autor wspomina też o narodzinach dziecka, dziewczynka  ma się urodzić bez udziału mężczyzny. Zanim jednak ta sytuacja będzie miała miejsce znów przenosi czytelnika w świat wojny, potem znów rozmyślań nad przyszłością.

„Uciec przed prawdą” Jan Guillou z cyklu Złoty wiek

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 12, grudzień 2016 12:39

Zbigniew Pacho

Jan Guillou

Uciec przed prawdą

Nieodmiennie zadziwia mnie wszechstronność najpopularniejszego chyba, zarówno w rodzimym kraju, jak i za granicą, szwedzkiego pisarza, czyli Jana Guillou. Sławę przyniósł mu cykl książek o przygodach szwedzkiego superagenta Carla Hamiltona rozpoczynający się powieścią Coq Rouge. Guillou w tym gatunku, w którym przecież nie brak znanych nazwisk, zdołał sobie wyrobić trwałą pozycję tworząc oryginalnego bohatera, będącego połączeniem tradycyjnego dla sensacyjnego kanonu herosa z człowiekiem obarczonym słabostkami zwykłego śmiertelnika i osadzając go w świecie widzianym oczami Szweda, Skandynawa, a więc ukazanego z perspektywy niezwykle dla reszty świata interesującej. Być może jest to jedna z przyczyn, które zapewniają niesłabnącą popularność nawet najstarszym powieściom o Hamiltonie, choć realia polityczne, w których je umiejscowiono, dawno już przeszły do historii.

Po racjonalnym, skrojonym na miarę naszych czasów, Hamiltonie, Guillou zaskoczył wszystkich płynnym przejściem do przesyconego religijnością średniowiecza i zabłysnął Krzyżowcami, trylogią, która rozrosła się do tetralogii. Ta seria powieściowa opowiadająca o początkach państwa szwedzkiego wywołała w Szwecji taki entuzjazm, że nakręcono na jej podstawie najdroższą w historii tego kraju ekranizację, niestety raczej mało udaną, podobnie jak większość filmów o Hamiltonie*, i podobnie jak one mocno odbiegającą od książki, przez co dającą fałszywe wyobrażenie o powieści.

Potem kolejną zmianą tematyczną, również niezwykle interesującą, była zawierająca elementy autobiograficzne powieść Zło, a teraz kolejna wolta – seria powieściowa Złoty wiek.

Saga Złoty wiek, której akcja rozpoczyna się na początku XX wieku, traktuje o dziejach trzech braci, półsierot z biednej norweskiej rodziny rybackiej z Vestland, którzy dzięki wrodzonym talentom, ciężkiej pracy i dużej dozie szczęścia doszli do majątku. Czasy przed Wielką Wojną, sama Pierwsza Wojna i okres międzywojenny to epoka niezwykle interesująca, co Guillou perfekcyjnie wykorzystał. Złoty wiek pierwotnie określany był jako trylogia, ale obecnie liczy pięć powieści, a w Polsce wydano już cztery z nich. Ta czwarta, Uciec przed prawdą, obejmuje trochę więcej niż pierwszą połowę II Wojny Światowej. Rodzina trzech braci, którzy są już w podeszłym wieku, w większości przebywa w Szwecji, choć są w niej i tacy, którzy walczą w szeregach SS albo w antyfaszystowskim ruchu oporu.

Wydawałoby się, że Szwecja w czasie II Wojny Światowej nie może być tematem interesującym, ale jak się okazuje nic bardziej mylnego. Guillou maluje obraz, z którego wynika, że życie w Szwecji w tym czasie to na pewno nie była idylla, a procesy społeczne i polityczne, jakie w niej zachodziły w tamtych dniach były wręcz fascynujące. Fabuły oczywiście nie będę zdradzał, jest mocnym elementem powieści, choć nie w znaczeniu tak przygodowym jak niektóre z poprzednich powieści cyklu. Wielce wartościowym jest nie tylko to, że czas powieściowy zmienia protagonistów, ich spojrzenie na świat i psychikę, ale że interakcja z czasem i wydarzeniami historycznymi objawiającymi się w świecie przedstawionym wpływają na wszystkie postacie powieści. A że czasy to niezwykle ciekawe, to i czyta się rzecz całą z wielkim zainteresowaniem. II Wojna bowiem, co zdaje się nam, Polakom, umykać, to w rzeczy samej nie walka z faszyzmem, ale zderzenie dwóch wielkich, równie nieludzkich ideologii, które były siebie nawzajem warte. My Polacy, a przynajmniej ci, którzy pozostali w kraju, praktycznie nie mieliśmy wyboru co do strony, po której należy się opowiedzieć, przez co w pewnym sensie pomagaliśmy drugiej, równie złej, nawet jeśli deklarowaliśmy, że jej nie popieramy – nie jest żadnym odkryciem, że kto walczy z jedną ze stron konfliktu, automatycznie pomaga drugiej i ją wzmacnia. W Szwecji te sprawy wyglądały całkiem inaczej. Był to czas wielkich dylematów światopoglądowych i moralnych. W końcowej fazie książki pięknie jest ukazany proces uwodzenia Zachodu przez komunę, który już wtedy się rozpoczynał pod płaszczykiem wspólnej walki z faszyzmem. Proces, który wyczerpująco i zarazem fascynująco ukazała Diana West w swej bezcennej pracy Wielkie kłamstwa Ameryki, a który jak widać w świadomości szwedzkich powieściopisarzy, w przeciwieństwie do naszych, ma swe wyraźne odbicie.

II Wojna to nie tylko wojna dwóch tytanów z piekła rodem, dwóch zbrodniczych ideologii, ale też dogłębne zmiany społeczeństw, nawet tych w wojnę niezaangażowanych. Warstwy, że tak powiem, obyczajowa i przygodowa, romansowa i ekonomiczna, świetnie są splecione z tymi najważniejszymi i najbardziej wartościowymi z poznawczego punktu widzenia – socjologicznymi i politycznymi. Prawdziwa saga na miarę naszych czasów, w których wojenki Wikingów stają się błahe wobec dwóch wielkich wojen niczym karczemna awantura przy wojnie totalnej. Konsekwencje I i II wojny, czego często sobie nie uświadamiamy, ponosimy bowiem do dziś.

Oczywiście, lektura ta prowokuje wiele refleksji i wywołuje liczne przemyślenia, tym bardziej, iż ukazuje rzeczywistość okiem Szweda, czyli z perspektywy równie nam bliskiej, co marsjańska. Niestety, obnaża też nasze zadufanie i przekonanie, iż Polska jest pępkiem świata. Nie, nie dlatego, że autor cokolwiek złego mówi o Polsce i Polakach. Ale choćby przez to, że wspomina obok Katynia o zbrodni w Winnicy. Skoro my uważamy, że każdy, jeśli nie w świecie, to przynajmniej w Europie i Stanach, powinien wiedzieć i pamiętać o Katyniu, to jak to jest, że przeciętny Polak nigdy nie słyszał o Winnicy? O Winnicy ani innych odpowiednikach Katynia, których Stalinizm stworzył wiele. Szwed o niej pisze, a my nie wiemy? Ten inny punkt widzenia ukazuje aż nadto wyraźnie, że tak naprawdę zbrodnie Stalina i Hitlera interesują nas tylko o tyle, o ile dotyczyły członków naszych rodzin – dziadków, rodziców, dalszych krewnych. Gdyby nie to, większość z nas obchodziłyby równie mało, co zbrodnie Leopolda II. Ten aspekt lektury, choć bolesny, jest chyba warty podkreślenia.

Oczywiście, od czytelnika zależy, który rys powieści uzna za najważniejszy. Cenne jest, iż jej konstrukcja jest tak umiejętnie zbalansowana, że trudno dociec, co autor stawiał na przedzie. Z drugiej jednak strony, mimo pozostawienia czytelnikowi wolnej ręki, nie sposób pominąć w trakcie lektury którykolwiek wątek opowieści – jak w życiu – wszystkie wpływają na losy bohaterów; jak w prawdziwej, w pełnym tego słowa znaczeniu, sadze.

Zapraszam do poznania tej lektury, oczywiście po przeczytaniu wszystkich poprzednich części, z których każda jest nieco odmienna, podobnie jak każdy okres w dziejach różni się od poprzednich i następnych, ale przez to tym bardziej fascynująca. Polecam niezwykle gorąco

Radosław Magiera

DKK Rawa Mazowiecka

woj. łódzkie


* za wyjątkiem złożonego z 8 odcinków serialu Wróg wroga (Fiendens Fiende) - gdyby ktoś dysponował polską wersją językową tej produkcji, albo z angielskim lektorem, proszę o kontakt

Orzeł bielszy niż gołębica” Konrad T. Lewandowski

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 12, grudzień 2016 12:37

Zbigniew Pacho

Orzeł bielszy niż gołębica

Lekturą września 2016 w naszym, czyli rawskim DKK* była powieść Konrada T.** Lewandowskiego Orzeł bielszy niż gołębica reklamowana jako utrzymana w klimatach steampunkowych opowieść o alternatywnych losach powstania styczniowego. Już sam tytuł wzbudził we mnie obawy, zalatując z daleka graniem na tanim i infantylnym patriotyzmie oraz ukłonami w stronę obecnych układów politycznych. Podejrzenia te wzmogła niezwykle kosztowna jak na realia naszego rynku forma wydania – twarde okładki, obrazki, wkładka z ilustracjami. Takie rzeczy w obecnych czasach można spotkać głównie w lansowanych, czyli gwarantujących duże zyski, produkcjach typu Gra o tron, albo właśnie w wydaniach z zamówienia polityczno-klerykalnego. Naprawdę wielka literatura, zarówno rodzima jak i światowa, jest wydawana z reguły w dużo skromniejszej formie.

Pełen obaw rozpocząłem lekturę i... okazało się, że to po prostu tragedia. Powieść to w dwóch słowach „co by było gdyby”, czyli wariacja na temat powstania styczniowego, w której Polacy dostają do dyspozycji kołowe czołgi i inne wynalazki. Założenie jak każde inne, ale to infantylne wykonanie... Przykład pierwszy z brzegu? - Nawet dziś długoterminowe prognozy pogody to oględnie mówiąc wróżenie z fusów, a powieściowi powstańcy uzależniają losy powstania, cały pomysł na powstanie nawet, od... prognozy pogody na kilka miesięcy naprzód! Czy autor naprawdę żyje w naszym świecie, czy może w Matrixie?

Może gdybym moją wiedzę o wojnie, wojsku, a broni pancernej i jej historii w szczególności, czerpał z Czterech pancernych, to nie trafiał by mnie szlag przy tej lekturze, ale jak czytałem o danych taktyczno-technicznych pojazdów wymyślonych przez Lewandowskiego, to... takie litościwe niedomówienie. Nawet dziecko by nie stworzyło takich bzdur! Jeżdżące fortece o masie mastodontów, z sześcioma wieżami, pancerzem i uzbrojeniem godnym pancerników, osiągające prędkości niedostępne do późnego międzywojnia i zarazem napędzane silniczkami o mocy od 400 do 700KM! Gdyby autor chociaż litościwie pominął milczeniem te dane liczbowe! Ale nie, musiał się popisać! Mało tego. Pojazdy wydumane przez autora opracowano bez prototypów, bez testów poligonowych, od razu z deski kreślarskiej do boju, w dodatku bez poważniejszych awarii. Ewenement wszech czasów! Nie wspomnę już o założeniach taktycznych użycia nowego sprzętu, szkoleniu załóg, szkoleniu taktycznym czy operacyjnym. A może autor nawet nie wie, że takie „drobiazgi” mogą nową broń, nawet doskonałą, uczynić kompletnie bezużyteczną? W 1939 na przykładzie kb Ur*** przetrenowaliśmy coś podobnego, choć była to konstrukcja identyczna w użyciu ze zwykłym karabinem, więc czy autor nie zastanowił się nad wymaganiami, jakie niesie wprowadzenie czegoś tak innowacyjnego, jak wymyślone przez niego „twardochody”?

Wywody autora, włożone w usta jednego z wykształconych bohaterów, na temat sił działających na lądowy pojazd pancerny w ruchu i ich porównanie z problemami poruszania się okrętów to już po prostu beka, zwłaszcza jeśli się weźmie pod uwagę, że Lewandowski, poza wykształceniem humanistycznym (doktor filozofii) ma również wykształcenie inżynierskie (chemik). Ten aspekt nie przynosi chluby szkole, w której pobierał wiedzę z przedmiotów ścisłych.

Bardziej „literackie” elementy powieści również nie stoją na najwyższym poziomie. Fabuła prosta i przewidywalna, prawie jednowątkowa, postacie schematyczne i płytkie. Wątki romantyczno-patriotyczne zgrane od obrzydzenia... On ją kocha, ona ginie za ojczyznę, najlepiej będąc w ciąży, a on ma dzięki temu motywację do walki. Masakra.!

A szkoda, wielka szkoda...

Dlaczego? - zapytacie. Ano dlatego, że kilka rzeczy w książce jest niezwykle wartościowych. Ukazanie, że sukces lub klęska nie tylko powstania, ale każdej wojny, to wypadkowa wielu aspektów, nie tylko wojskowych, ale również między innymi, a może przede wszystkim, gospodarczych i politycznych. Prawda, która wydaje się jakże obca wielu naszym decydentom. Podobnie jak to, że nawet cudowna broń, wiedza z przyszłości czy inne podobne bonusy niczego tak naprawdę nie zmienią, gdyż pozostali uczestnicy gry zwanej polityką i wojną dostosują swe postępowanie stosownie do nowych okoliczności, a mając atuty, które pozwoliły im kiedyś wygrać, najprawdopodobniej znajdą taki sposób ich wykorzystania, by wygrać ponownie. Podobnie warte pochwały jest poruszenie wątku zdrajców i prowokatorów rosyjskich ulokowanych w polskich elitach władzy, konsekwentnie dotąd pomijany zarówno w oficjalnej historii, jak i literaturze pięknej. Wielka więc szkoda, że te, i kilka innych rzeczy, znalazły się w jednym worku z kompletnymi bzdurami, gdyż te ostatnie odbierają tym pozytywnym wartościom wszelką wiarygodność.

Niektórzy z nas, klubowiczów, próbowali odebrać tę powieść w konwencji pastiszu, ironii lub absurdu, ale kompletnie nie jest to możliwe wobec jak najbardziej serio napisanego wstępu i posłowia tchnącego propagandowym zadęciem lepiej nawet niż w najgorętszym okresie komuny. O dziwo tym razem wszyscy klubowicze byli zgodni, iż książka jest niewypałem, a niektórzy, w tym ja, uważają, iż jest szkodliwa, gdyż w naszym narodzie, który mało czyta i zamiast uczyć się historii, kultywuje swoje wyobrażenia o niej, może tylko jeszcze bardziej namieszać. Taka lektura dla zakompleksionych i nieoczytanych, a w dodatku słabo znający historię i niedociekliwi mogą elementy fikcji uznać za fakty historyczne, co już może prowadzić do bardziej dalekosiężnych następstw.

Skąd więc tak pochlebne opinie w Internecie? Pamiętacie moją recenzję Republiki piratów Colina? Była to książka tak beznadziejna, że wycofałem się z publikowania oficjalnych recenzji dla Lubimy Czytać, gdyż nie rozumiem jak uczciwy człowiek może polecać innym podobnego knota. Przygotowany tekst opublikowałem jako prywatny, również na LC, i co? I tak znalazł się chętny do napisania pozytywnej recenzji oficjalnej, choć już mógł czytać mój tekst i poznać zarzuty wobec „dzieła”, że nie wspomnę o podparciu się wiedzą na temat spraw, o których książka traktuje. Po prostu nie odniósł się do nich w żaden sposób. W przypadku Orła parcie na wypromowanie tej książki widać nie tylko we wspomnianej jakości wydania, ale również we wstępie i posłowiu. Wstępniak pióra Krzysztofa Dudka, Dyrektora Narodowego Centrum Kultury, od razu wydaje się dziwny, bo od kiedy to szef wydawnictwa pisze przedmowę i zarazem ocenia własny produkt. Z posłowiem autorstwa Pawła Korzeniowskiego jest jeszcze gorzej. Tak egzaltowanego i mętnego stylu dawno nie miałem okazji posmakować. A już te mądrości na temat „wojny kolorowej, honorowej, rycerskiej”... masakra! Podobnie jak wywody o wpływie iglicówki na zmniejszenie roli szabli w sztuce wojennej. Tak jakby długi łuk nie odegrał wiekopomnej roli w wojnie stuletniej, że o innych wynalazkach i wojnach nie wspomnę.

Na koniec ciekawostka. Na końcu dzieła zamieszczono notki biograficzne głównych personae dramatis. Wśród nich oczywiście Traugutta. O dziwo jednak nie ma w niej ani słowa o jego niedoszłej świętości. A przecież swego czasu był taki pęd, by go wyświęcić, że wydawał się równie pewnym kandydatem, jak później JPII. W kościele parafialnym w Sadkowicach na ścianach świątyni dyktator powstania jest przedstawiony wraz z kilkoma innymi wybranymi spośród „dziesięciu tysięcy rycerzy męczenników” (kościół jest pod takim wezwaniem), a więc był w pewnym momencie uznawany za jednego z najważniejszych z tego dziesięciotysięcznego grona. A teraz o tym ani słowa... Kto się interesuje historią i polityką, w tym polityką i historią produkcji świętych oraz błogosławionych, ten wie, dlaczego tak się stało, a pozostałym polecam samodzielne rozwikłanie tej zagadki, gdyż prawdziwa historia jest wystarczająco fascynująca i zagmatwana, by się nią zająć, zamiast tworzyć jej alternatywne wersje, zwłaszcza jeśli mają przybrać taki kształt, jak Orzeł i gołębica. Oj, przypomina mi się powiedzenie doktora Strosmajera ze Szpitalu na peryferiach (Nemocnice na kraji města)

Radosław Magiera

DKK Rawa Mazowiecka

woj. łódzkie

* Dyskusyjny Klub Książki

** Tomasza

*** Karabin przeciwpancerny wzór 35 (kb ppanc wz. 35), znany także jako Ur (kb Ur) (używana jest również nazwa 7,9 mm rusznica przeciwpancerna UR) – polski karabin przeciwpancerny, skonstruowany w połowie lat trzydziestych i produkowany od 1938 roku w Fabryce Karabinów w Warszawie. (za Wiki)

Magdalena Grzebałkowska 1945. Wojna i pokój

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: poniedziałek, 12, grudzień 2016 12:36

Zbigniew Pacho

Magdalena Grzebałkowska

1945. Wojna i pokój

1945 w Polsce - Już nie wojna i jeszcze nie pokój. Fascynująca podróż po dwunastu miesiącach strachu, nadziei, euforii i rozczarowania.*

To sformułowanie idealnie ukazuje temat wiodący książki Magdaleny Grzebałkowskiej 1945. Wojna i pokój, która była lekturą czerwca w rawskim Dyskusyjnym Klubie Książki. Od razu rodzi się pytanie, czy ten nie do końca określony, z samej istoty niejednoznaczny i relatywny czas da się opisać wystarczająco wieloaspektowo, bezstronnie i dogłębnie?

Zapewne nie jest to do końca możliwe, ale autorka zrobiła wszystko, co w ludzkiej mocy, by w tym ograniczonym do jednego tomu opracowaniu zawrzeć jak najwięcej rzetelnej historii. Nie tej o „wielkich” ludziach, z reguły zakłamanej, pozłacanej i cenzurowanej, osłanianej Bogiem, Honorem i Ojczyzną, ale tej prawdziwej, której niezliczone oblicza, często ze sobą wzajemnie sprzeczne, ukryte są w losach zwykłych, szarych Kowalskich i tworzą prawdziwy obraz przeszłości.

Magdalena Grzebałkowska połączyła ustalenia z tradycyjnych źródeł historycznych z metodologią w powszechnym mniemaniu bliższą reportażystom niż historykom, to jest z przeprowadzonymi osobiście wywiadami z osobami napotkanymi w trakcie podróży po Ziemiach Odzyskanych, których celem było odnalezienie jeszcze żyjących pierwszych polskich osadników. Dało to wielce interesujący efekt przybliżający szerokie i skomplikowane tło tytułowego 1945.

Wielkim atutem książki jest ozdobienie każdego rozdziału wyborem ogłoszeń z ówczesnej prasy codziennej. Dają one do myślenia na różne tematy, jak choćby jawny handel dziećmi w tym czasie czy działalność sądów w prapoczątkach PRL.

Opracowanie oczywiście nie jest dziełem wyczerpującym temat, gdyż takim być nie może, nawet gdyby miało nieporównanie większą objętość i uzyskano by na pracę nad nim o wiele większe środki. Wynika to z samej materii przedmiotu, który z racji swej komplikacji, relatywizmu i wzajemnej sprzeczności wymyka się jednoznacznym sądom, podsumowaniom i ocenom.

Jedna z bohaterek reportażu, bo 1945 jest niewątpliwie również reportażem, formułuje zalecenie, by nie przykładać do ówczesnych wydarzeń i realiów dzisiejszych miar. Jest to klucz nie tylko do tej książki, ale w ogóle do rozumienia historii. Każdy czas, każde miejsce i każdy człowiek ma swoją miarę i tylko po jej uwzględnieniu można dokonać wartościowania, a i to z dużą dozą ostrożności i zastrzeżeniem, że wszystko jest względne.

1945 to dla mnie kolejna książka nadziei. Nie nadziei na normalność w rozumieniu historii, bo Polacy są narodem wyjątkowo przywiązanym do swego wyobrażenia historii i świata, ale nadziei na to, że przynajmniej ci nieliczni, którzy chcą naprawdę wiedzieć, będą mieli w czym wybierać, że poza propagandowymi bzdurami będą mogli sięgnąć do bardziej wiarygodnych opracowań.

Publikacja ta jest obrazem smutnej prawdy, wymową faktów przeciwstawiającym się wielu obiegowym opiniom wspieranym przez mainstreamowe media i Kościół, tak mile łechcącym naszą narodową dumę i kompleksy, tak zwalniającym od myślenia. Biorąc pod uwagę stan czytelnictwa w Polsce i jego strukturę nie mam złudzeń, by w dającej się przewidzieć przyszłości takie publikacje mogły coś zmienić, ale z drugiej strony gdzieś tam, głęboko, ukryta jest przewrotna nadzieja związana z obrazem kropli drążącej skałę...

Warsztat literacki Magdaleny Grzebałkowskiej zaprezentowany w 1945 odebrałem jako w zasadzie bez zarzutu. Co do dokładności i dociekliwości historycznej już nie było tak idealnie. Odwrócona na lewą stronę jedna z ilustracji, brak właściwego zobrazowania większości danych liczbowych, do których brak rzetelnego i czytelnego dla odbiorcy odniesienia... To jednak tylko drobne rysy na pięknym obrazie całości w niczym nie osłabiające stwierdzenia, że jest to lektura absolutnie godna polecenia nie tylko miłośnikom historii, ale i każdemu, kto chce wiedzieć, jak to wtedy było. Wspominam o tych niedomaganiach jedynie dlatego, że niektórzy nieco się zapędzili zrównując Grzebałkowską z Małgorzatą Szejnert, a niestety do Wyspy Klucz czy Czarnego ogrodu 1945-mu wiele brakuje. 1945 to książka bardzo dobra, interesująca i wartościowa, ale nie pozbawiona elementów godnych drobnych poprawek, gdy tymczasem wspomniane opracowania Małgorzaty Szejnert to dzieła doskonałe, kompletne, w których jakiekolwiek próby poprawiania czegokolwiek spowodowałaby tylko pogorszenie.

1945 poza obrazem niecodziennej codzienności zwykłych ludzi w ówczesnej Polsce jest również kopalnią ciekawostek historycznych mniej znanych szerszemu ogółowi. Za co Warszawiacy winni wdzięczność Stalinowi? Jak miała wyglądać Warszawa według pierwszych projektów powojennych? Odpowiedzi na te i inne pytania będą kolejnymi perełkami lektury 1945.

Kiedyś myślałem, że tylko ja miałem szczęście trafiać na przymusowych robotników wywiezionych do Niemiec do prac na wsi, którzy wspominali ten okres z rozrzewnieniem, jeśli nie jako najpiękniejszy czas w życiu. Stało to w oczywistej sprzeczności z oficjalnym stanowiskiem naszych historyków i polityków, według których te przymusowe roboty to była straszna zbrodnia. 1945 jest kolejną lekturą, która potwierdza, że wbrew powszechnemu mniemaniu, znacznie częściej niż bauer sadysta, trafiał się wywiezionym porządny gospodarz. Niemiecka wieś była znacznie dostatniejsza niż nasza, więc zwłaszcza w przypadku mieszkańców biedniejszych regionów Polski, a prawie cała polska przedwojenna wieś takim regionem była, znaczyło to, iż wywózka była bardzo znaczącym poprawieniem jakości życia.

Takich przyczynków do rozważań daleko odbiegających od lansowanej „jedynej prawdziwej historii” jest w książce, jak w każdej dobrej pozycji historycznej, mnóstwo. Szczególnie ważki jest choćby wątek ukazujący dlaczego wielu zadeklarowanych antysemitów, którzy po wojnie natychmiast powrócili do swych haniebnych przekonań, w jej czasie z narażeniem życia pomagało Żydom.

Można by tak jeszcze długo wymieniać tematy ważne, wartościowe, które autorka podjęła rzetelnie, odważnie i bezstronnie, wnioski i oceny pozostawiając czytelnikowi. A może nawet sugerując, by nie za bardzo oceniać, a bardziej starać się zrozumieć? Dlaczego tak było, dlaczego teraz tak jest, co zrobić, by się ten czas pogardy nie powtórzył? Bo czas pogardy to nie tylko czas do wyzwolenia, o czym niestety staramy się nie pamiętać, a o czym 1945 dobitnie nam przypomina.

Ta historyczna uczciwość sprawia, iż 1945 śmiało zaliczam do najbardziej wartościowych książek nie tylko o historii, społeczeństwie i polityce, ale w ogóle najważniejszych, godnych przeczytania i polecania, podobnie jak już wyżej wspomniane dwa klejnociki Małgorzaty Szejnert

Radosław Magiera

DKK Rawa Mazowiecka

woj. łódzkie

* źródło: Agora, 2015 za Lubimyczytac.pl