Książki Zyty Rudzkiej i Olgi Tokarczuk

Szczegóły

Kategoria: Ślicznotka Doktora Josefa - Zyta Rudzka

Utworzono: piątek, 09, maj 2008 03:00

Elżbieta Adamowicz

Książka Zyty Rudzkiej "Ślicznotka Doktora Josefa" to opowieść o losach mieszkańców domu starców, ich starzeniu się, przemijaniu. Pensjonariusze licytują się egzotycznymi chorobami, dziećmi w Ameryce, wykształceniem, flirtują, uciekają, wspominają smak czereśni i czas wojny, które wciąż wydają się im bliskie, pełne urody. Rozliczają się z życiem, które powoli uchodzi i wiecznie czekają na dzieci, które prawie nigdy ich nie odwiedzają.
W domu starców, gdzie toczy się akcja książki, każdy dzień zaczyna i kończy się tak samo. Pozornie nic już nie może się wydarzyć. Pozornie- bo tu aż kipi od życia.

Bohaterki- dwie siostry bliźniaczki - przeszły przez eksperymenty dr Mengele w obozie koncentracyjnym. Jedna z nich, Pani Czechna, nazywa siebie Miss Auschwitz. Czy dlatego, że doktorowi były potrzebne jej długie, piękne włosy? A może to tylko rojenia pamięci przeżutej przez sklerozę? Tego nie wiemy, ale nie to jest najważniejsze. Jest Pani Leokadia, jej siostra, jest Pan Miron, Pan Konsul i Pani Benia, oni również żyją  w "ostatnim miejscu", gdzie mieszkają nie tylko dzieci Holocaustu.

Książka jest opowieścią o przemijaniu, pamięci, kruchej granicy między dobrem a złem. Autorka w mistrzowski sposób, za pomocą soczystych dialogów, kreśli portrety swoich bohaterów. Stanowczo, odważnie, ale też z niezwykłą wrażliwością zmusza czytelnika do dotknięcia tak trudnych tematów jak starość, które każdy z nas musi oswoić. Upomina się o tych, którzy są "niewidzialni".

Książka Olgi Tokarczuk "Anna In w grobowcach świata" to opowieść powstała na podstawie mitu sumeryjskiego. Anna In - wcielenie sumeryjskiej bogini Inanny, władczyni urodzaju i wojny - wyprawia się na spotkanie ze swoją siostrą, boginią podziemi, która zatrzymuje ją i uśmierca.
Na poszukiwanie Anny In wyrusza jej towarzyszka podróży Nina Szubur. Udaje się do Bogów Ojców, lecz ci protekcjonalnie odmawiają pomocy. Dociera do Pramatki, która wyposaża ją w tajemniczy koszyk i nakazuje jej powtórnie zwrócić się do Ojców - tym razem już z groźbą. Groźba skutkuje, Anna zostaje wypuszczona, ale pod warunkiem że znajdzie kogoś na wymianę. Wybór pada na jej dawnego kochanka, jednakże w ślad za nim wyrusza jego siostra gotowa ofiarować siebie za brata. Ofiara zostaje przyjęta i odtąd siostra i brat będą spędzać w podziemiach po pół roku każde, wyznaczając przemienność urodzajnych i martwych pór roku.

Zejście do podziemi, poszukiwanie pomocy, ustalenie cyklu natury- oto trzy części mitu. Przestrzenią akcji jest miasto i jego zdezelowane przedmieścia, między podziemiem, ziemią   i górnymi piętrami wieżowców kursują super szybkie windy, bohaterowie trzymają w ręku holograficzne mapy.

Istotą mitu jest to, że powinien objaśniać on rzeczywistość. I zgodnie z tą definicją, Anna In w grobowcach świata jest mitem, a raczej jego uwspółcześnionym literackim zapisem. Tak jak w przypadku mitu, tak i tutaj jest wiele możliwych interpretacji. Olga Tokarczuk objaśnia mroczną, złą, pełną upodlenia i koszmarów rzeczywistość, w której jednak nie umiera nigdy nadzieja, przyjaźń, ani dobro. Można tę powieść odczytać jako metaforę ludzkiego życia. Rodzimy się- tworzeni przez bogów, umieramy, a potem odnajdujemy spokój w zaświata. Mamy uczucia, wierzymy, kochamy, sprzedajemy, pracujemy, działamy, a nie trwamy pogrążeni tylko w lenistwie i gnuśności, nie mówimy tylko "jestem", jak uważa matka Anny In.

Te wszystkie, dary, jakimi obdarzyła nas Inanna po powrocie z zaświatów, to cechy naszego człowieczeństwa. Jest to powieść o bogach i ludziach, których losy są nieustannie ze sobą splątane od zarania dziejów.