Recenzje czytelników klubów DKK

Recenzja powieści Bernardine Evaristo „Dziewczyna, kobieta, inna”

Szczegóły

Kategoria: Recenzje

Utworzono: niedziela, 14, grudzień 2025 17:43

Wiesława Kruszek

Powieść Bernardine Evaristo składa się z pięciu rozdziałów i epilogu, zawarte są w nich opowieści o dwunastu kobietach. Pochodzą one z rodzin imigranckich, głównie z krajów afrykańskich, żyją w Wielkiej Brytanii. To tam ich przodkowie szukali lepszego życia dla siebie i swoich dzieci.

Bohaterki łączy pragnienie znalezienia swojego miejsca. Wiedzą, że muszą o nie walczyć, bo kolor skóry, płeć, orientacja seksualna to wciąż przeszkoda. Przepustką do lepszego świata jest wykształcenie, stwarza możliwości, których często nie miały ich matki i babki. Buntownicze i przebojowe potrafią też przeciwstawić się swoim rodzinom.

Historie dwunastu bohaterek przeplatają się, są między nimi związki odsłaniane powoli, aż do zaskakującego końca. Poznajemy losy dziewcząt, kobiet, innych na przestrzeni wieku XX i XXI. Pierwszą z nich jest Amma, widzimy ją, gdy właśnie idzie na premierę swej sztuki „Ostatnia Amazonka Dahomeju” w The National w Londynie. Większość powieściowych postaci zobaczymy na bankiecie wieńczącym sukces sztuki Ammy, córki Afrogujanki i Hindogujańczyka.

Będzie wśród nich m.in. przyjaciółka szkolna Ammy, Shirley, która została nauczycielką historii, Carole po uniwersytecie w Oxfordzie, która pracuje w banku w City. Z Ameryki przyjedzie Dominique, dawna miłość i partnerka Ammy. Będzie i Megan, która stała się Morgan. Zmianą imienia zamanifestowała swoje uwolnienie od płci, z żadną bowiem nie chce się utożsamiać. Wśród „pobrzękiwania kieliszków z prosecco” w teatralnym foyer toczyć się będą rozmowy o „fenomenalnym spektaklu”, który odniósł wielki sukces; określono go jako „olśniewające widowisko, poruszające, kontrowersyjne, oryginalne”. O długiej drodze wiodącej do niego rozmawiają Amma z Dominique.

Czytelnik zaś porządkuje sobie na nowo poznane historie, układa życiorysy bohaterek, widząc, że to one dominują, mężczyźni są tu zdecydowanie w tle, czasem niechlubnym, a i dramatycznym. Podejmowane są tematy, głównie z kobiecej perspektywy: rasizm, feminizm, transpłciowość.

Sympatyzujemy z kobiecymi postaciami, śledząc ich zajmujące, bardzo ciekawie pokazane losy. Podziwiamy siłę, dzięki której osiągają swoje cele. Udowadniają, że mogą być pisarkami, nauczycielkami, wiceprezeskami banku, ale i kierowniczkami działu w supermarkecie, jak LaTisha, która późno zrozumiała potrzebę nauki i wykształcenia. Przyglądamy się wszystkim dziewczynom, kobietom i innym z czułością pokazanych przez pisarkę.

Najbardziej sympatyczną i ciepłą zdaje się być Hattie (Bunia), prababcia Megan/Morgan. Ma 93 lata, krytyczne i racjonalne podejście do swojej rodziny, niebinarna prawnuczka ma w niej wielkie wsparcie i akceptację.

Powieść czyta się świetnie, przyznała to każda klubowiczka, mimo dość nietypowej formy zapisu, zdania nie zaczynają się wielką literą, nie kończą kropką, ale każde z nich to nowy akapit. Zgodnie stwierdziłyśmy, że szybko przestaje się to zauważać, narracja płynie tu wartko, nie ma czasu na nudę i dywagacje ortograficzne. Zostaje przemożna chęć, by zagłębiać się w tę zajmującą opowieść o trudnej drodze przebijania się imigrantów w angielskim społeczeństwie. W powieści pojawiają się też czasem humorystyczne fragmenty, jak choćby ten o bezstresowym wychowywaniu córki Ammy. Zauważyłyśmy też z radością informację o Winsome, matce Shirley, która opowiada o kółku czytelniczym; wraz z przyjaciółkami „co miesiąc czytają inną książkę”, rozmawiają o niej, a nawet się kłócą, choć, jak przyznaje Winsome,”to nie była kłótnia, tylko debata”. Zdarzało się, że „w jej myślach szumiało od dyskusji z koleżankami i zastanawiała się, jak poprawić swoje argumenty w przyszłości”. Nam także zdarza się doświadczać takich wrażeń w trakcie i po spotkaniach naszego DKK.

Na koniec warto też wspomnieć o tłumaczce książki, Annie Zano, i przeczytać jej posłowie „O wierności”. Wiele tu ciekawostek związanych z wyzwaniami, które przed nią stanęły przy pracy nad „powieścią pod wieloma względami nieprzekładalną”, takie bowiem słyszała wcześniej obawy. Trzeba przyznać, że efekt jej pracy jest naprawdę bardzo zadowalający i podziwiać należy jej tłumaczenie.

Wiesława Kruszek

Dyskusyjny Klub Książki działający przy Powiatowej Bibliotece Publicznej w Sieradzu