Powolny człowiek J.M.Coetzee

J.M.Coetzee to autor prozy psychologicznej silnie inspirowanej egzystencjalizmem, którego interesuje szczególna sytuacja bohatera, kłębiące się w nim myśli i uczucia. W swojej twórczości skupia się na portretach samotników i tak też jest w powieści \"Powolny człowiek\". Głównym bohaterem jest Paul Rayment, który w wyniku wypadku drogowego traci nogę. Uzależniony od pomocy innych załamuje się, czuje odrazę do własnego ciała, sam odizolowuje się od świata nie chcąc nawet słyszeć o protezie, która ułatwiłaby mu poruszanie się. Czuje się jak w potrzasku, jego życie spowolniło do wegetacyjnego rytmu. Kalectwo stało się dla niego źródłem bólu, wstydu i upokorzenia. Ale ta eliminacja z życia odbywa się na jego własne życzenie. Były mąż, były fotograf, bez rodziny i przyjaciół, postrzega samego siebie jako odpad, a swoje życie jako \"czas niewykorzystany\". Dopiero pojawienie się pielęgniarki Marijany Jokić i uczucie jakie wzbudza w głównym bohaterze, nieco go ożywia. Dostrzega dzięki niej jak wiele stracił nie mając rodziny, dzieci. Obudziło się w nim pragnienie bycia potrzebnym, roztoczenia opieki nad dziećmi i Marijaną.

W powieści pojawia się także intrygująca postać Elizabeth Costello. To pisarka, która pojawiła się znikąd i wbrew woli Paula zamieszkuje z nim, wciąż próbując zmobilizować go do jakiegokolwiek działania. Choć powieść jest niewielka objętościowo i czyta się ją sprawnie, to jest ona jednak wielowarstwowa i porusza wiele tematów. Mamy tu rozważania na temat piękna ludzkiego ciała i wartości człowieka, który to piękno traci. Mamy przemyślenia na temat tożsamości narodowej, Paul czuje się wszędzie cudzoziemcem. Za sprawą chorwackiej rodziny Marijany pojawia się wątek emigracji i przystosowania do nowego kraju. Opisana jest także bezdomność, zarówno dosłowna (gdy Paul wyrzuca Elizabeth i ta mieszka w parku), jak i mentalna tytułowego bohatera, który w żadnym kraju nie czuje się u siebie w domu. Ciekawy jest też motyw technicznego postępu świata, z którym Paul zupełnie sobie nie radzi. Przywiązany do swojej kolekcji starych zdjęć, nie rozumie, że za sprawą komputera można z nimi robić najdziwniejsze przeróbki i zamieszczać na swojej stronie internetowej. Oferta współczesnego świata przerasta głównego bohatera, pozostał w tyle, a historię tworzą już młodzi ludzie.

Niezwykle intrygujące są w powieści relacje między prawdą a fikcją. Kim jest Elizabeth Costello? Czy to pisarka, która zanurza się w własną powieść aby zmobilizować swojego bohatera do działania? Jak więc widać \"Powolny człowiek\" to powieść spleciona z wielu wątków i na pewno zapadająca na długo w pamięć. Choć twórczość J.M.Coetzee do łatwych nie należy, to czytać ją warto. Szczerze polecam.

Monika Wajman Moderator DKK przy MBP w Zduńskiej Woli