O "Lali" Jacka Dehnela słów kilka

"Lala" J. Dehnela jest jedną z książek, o którą najczęściej pytali czytelnicy w 2007 r. Autor, poeta i tłumacz poezji tą książką dołącza do grona ciekawych polskich prozaików.

Tytułowa Lala to postać autentyczna, babka pisarza urodzona w 1919 roku w Kielcach, nestorka inteligenckiej rodziny.Roztargniona rodzina przez pięć lat nie może zdecydować się na nadanie imienia dziewczynce. Mówią o niej "Lala". W końcu rodzice wywiązują się ze swojego obowiązku, ale dziewczynka na zawsze już pozostaje Lalą. W powieści Jacka Dehnela imię bohaterki nabiera dodatkowych znaczeń: jest wyrazem czułości, ale też metaforą starczego bezwładu i zdziecinnienia, powolnego odchodzenia w niebyt, którego jesteśmy świadkami w ostatniej części utworu. Miniony czas Lali - głównej bohaterki - to zdarzenia przypominające losy polskich rodzin, ze skomplikowanym pochodzeniem. Mamy więc dwory (Lisów, Morawica), automobil (Starego Brokla), ukrańskich i polskich chłopów, rewolucje, wojny, przeprowadzki, rodzinnych ekscentryków, romanse, stracone majątki i przeszłość, która z każdym opowiadaniem staje się coraz trudniejsza do zrozumienia. Autor ominął polską martyrologię, opowiedział historię z rozmachem i humorem, pełną osobistych i poetyckich wrażeń. Na kartach powieści pojawiają się znane postacie: Leśmiana, Micińskiego, Gombrowicza, Mościckiego, jak również znane książki Faulknera, WitkacegoW dobie kultu młodości autor, bez żadnych uprzedzeń, a raczej z mieszaniną rozpaczy i czułości. Opisuje nieposłuszne, pozbywające się wstydu, starcze ciało i umierający "piękny umysł". Naprawdę, trudno przejść obok tych słów obojętnie."Lala" napisana jest językiem eleganckim i bogatym, tak różnym od powieści współczesnych autorów np. Masłowska, Nachacz czy Shuty. Cieszy niechęć do wulgaryzmów. Jedyny w książce, nieco "brzydszy" wyraz, został opatrzony adnotacją: "ups... za sto złotych bym tak nie napisał.

Zadziwia dojrzałość tak młodego pisarza, jego sprawność pióra i kultura języka. Książka kończy się zdaniem: " A potem urodził się Jacek. Czyli ja". Więc jest to ronież autobiografia, przypominająca, że to, kim jesteśmy, zawdzięczamy także - w dobrym i złym - naszym przodkom.Dehnel zebrał w całość opowiadane przez babcię (a przecież wielu z nas miało taką babcię) niesamowite historie o rodzinnych mezaliansach, przedwojennych interesach dziadków, zrujnowanych dworkach czerwonoarmiejcach buszujących po mieszkaniach, jakiś zwariowanych ciotkach. "Lala" jest próbą rekonstrukcji tego, co stracone, próbą zapisania tego w trwałych i niezniszczalnych słowach, przy jednoczesnym przekonaniu  autora o tym, że człowiekowi żadne miejsce nie jest dane na zawsze.To misternie skonstruowana opowieść o kilku pokoleniach Polaków, godnych tego miana. Dojrzała, zabawna proza, co dzisiaj nie jest tak znów częste.