"Warunek" Eustachy Rylski

Recenzja powstała na podstawie wypowiedzi klubowiczów

Dwudziestego czwartego czerwca tysiąc osiemset dwunastego roku wojska Napoleona przekroczyły rzekę Niemen, rozpoczynając swą kolejną kampanię wojenną, którą na użytek Polaków nazwał "drugą wojną polską". Akcja książki Rylskiego rozgrywa się właśnie w tym czasie. W Arancewie poznajemy kapitana hrabiego Andrzeja Rangułta. Kapitan jest kreowany na bohatera armii polskiej, znakomitego żołnierza, wręcz niezniszczalnego, zaś w rzeczywistości jest człowiekiem zadufanym w sobie i swoje pochodzenie, nad którego bezpieczeństwem czuwa jego kompania.

Ponadto Rangułt nadużywa alkoholu, lubi hazard i jest uparty.  Wszystkie te cechy przyczynią się do jego dalszych losów. Do pałacu książąt Rohatyńskich na przedpolach Moskwy, gdzie rozlokowały się legiony, trafia porucznik Semen Hoszowski z rozkazami do generała. Semen Hoszowski jest człowiekiem wykształconym, lecz biednym, niskiego pochodzenia i wszystko na to wskazuje, że właśnie z tych powodów zakompleksionym. Podczas kolacji wywiązuje się konflikt pomiędzy  Rangułtem a Hoszowskim. Spór ma być rozwiązany pojedynkiem. Do pojedynku dochodzi, hrabia chybił, gdy Semen ma strzelać, pojedynek zostaje przerwany przez adiutanta generała Lamonta, trzeba dodać zatwardziałego przeciwnika pojedynków. Od tego momentu losy naszych bohaterów są nierozerwalne. Kierując się honorem, Rangułt jest gotów dać przeciwnikowi pole o każdej godzinie w dowolnym miejscu, niestety jest to niemożliwe, ponieważ ludzie generała pilnują aby do pojedynków nie dochodziło.

Drogą kompromisu Rangułt postanawia odegrać strzał od Hoszowskiego w kości, sam stawia pieniądze. Scena ta przypomina grę o życie ze śmiercią. Rangułt  przegrywa. Targany złością, pijackim amokiem wymusza na Semenie rewanż, ale niestety nie ma co postawić w zamian. Żeby zdobyć pieniądze okrada wojskową kasę. Gdy wychodzi to na jaw, ludzie Lamonta przerywają grę i generał zezwala na dokończenie pojedynku. Następnego ranka Hoszowski mierzy do kapitana, pewna śmierć, pada strzał.... porucznik strzela, ale nie do hrabiego, lecz do ludzi z obstawy. Zostają dezerterami. W tym momencie rozpoczyna się ich podróż, a właściwie ucieczka. Dwa rożne charaktery, sposoby bycia, zachowania, myślenia i postrzegania świata postawione przed obcowaniem ze sobą w ekstremalnej podróży przez mroźną Rosję. Co z tego wynikło. Żeby poznać dalsze losy bohaterów, trzeba przeczytać „Warunek” Eustachego Rylskiego.

Cechy pozytywnie tej książki, to na pewno ciekawie przedstawione osobowości głównych bohaterów. Język i styl, to także mocne strony tej powieści, ale to elementy, o które dbają współcześni polscy prozaicy. Często brakuje im po prostu pomysłu na dobrą fabułę. Z Rylskim jest tak że chyba, nie do końca wykorzystał niezły pomysł na książkę. Niektóre watki mogłyby być bardziej rozwinięte. „Warunek” w trakcie czytania traci tempo, spowalnia. Ponadto brakuje jakiegoś logicznego zakończenia. Książka ta może nie trzyma w napięciu, ale z pewnością jest godna uwagi.