"Skaza" Magdalena Tulli oraz "Piaskownica" Marek Kochan

Szczegóły

Kategoria: Relacje DKK przy MBP Łódź-Bałuty FB nr 28

Utworzono: czwartek, 13, luty 2014 10:48

Marta Palczewska-Broda

12 lutego odbyło się pierwsze spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki w nowym roku, w którym uczestniczyło sześć osób. Omawiane były dwie książki: „Skaza” Magdaleny Tulli oraz „Plac zabaw” Marka Kochana. W tych z pozoru dwóch różnych historiach klubowicze odnaleźli podobieństwa, co zapoczątkowało niezwykle burzliwą dyskusję.  

„Skaza” to przerażająca, budząca niepokój historia o determinowaniu ludzkiego zachowania poprzez maskę, nakładaną pojedynczej jednostce przez grupę, do której przyszło mu należeć. Nie chcąc być wykluczonym ze środowiska, co wiązało by się z otrzymaniem etykiety „obcy”, człowiek zaczyna odgrywać przypasowaną mu rolę, bez względu na to, czy jest to zgodne z jego przekonaniami etyczno-moralnymi, czy nie. W tej książce trudno odnaleźć początek i koniec, opowieści mieszają się i przenikają. Nie można również jednoznacznie stwierdzić, kto pełni rolę narratora i czy w ogóle taki istnieje, czy też bohaterowie sami kreują swój los, a żadna wyższa siła nie jest w stanie zapanować nad ich postępowaniem. Opowieść Magdaleny Tulli każdy może interpretować inaczej. Wśród uczestników spotkania jedni upatrywali w niej upadek ludzkiej moralności, inni doszukiwali się aluzji do prześladowań Żydów. Jednakże w jednym wszyscy byli zgodni: książka wzbudziła w nich strach i poczucie, iż każdy z nas jest marionetką, odgrywającą narzuconą mu rolę.

„Plac zabaw” na pierwszy rzut oka wydaje się książką dowcipną, z dużą dawką czarnego humoru. Wgłębiając się w nią wysnuwamy jednak niepokojące wnioski, dotyczące upadku męskich wartości we współczesnym świecie. Podobnie jak w książce Magdaleny Tulli, w powieści Marka Kochana bohaterowie również odgrywają przypisane im role. Kluczowymi postaciami są tu trzej mężczyźni, próbujący odnaleźć się w roli ojca. Ich postępowanie, jako ojców oraz stosunek, jaki mają do nich ich partnerki, określa, jakimi ludźmi jawią się czytelnikowi. W tej historii również trudno zidentyfikować poszczególnych bohaterów, gdyż każdy z nich nazywany jest Kociakiem, a ich losy przeplatają się. Przekaz również nie jest jasny. Odbiorca może odczytać powieść Kochana na dwóch płaszczyznach: jeśli skupimy się tylko na wierzchniej warstwie, otrzymamy opowieść napisaną potocznym, niemalże hiphopowym językiem, okraszoną z dużym dystansem groteskowym podejściem autora (mężczyzny!) do problemów, z jakimi boryka się współcześnie płeć brzydka; jeśli jednak zagłębimy się w nią, a jej treść potraktujemy metaforycznie, podobnie jak w książce Magdaleny Tulli, ukaże nam się przerażająca prawda o upadku stereotypów oraz wartości, narzucanych nam społecznie ról.

W obu przypadkach można stwierdzić, odwołując się do ukrytego przekazu powieści Marka Kochana, że świat to wielki plac zabaw, a ludzie kopią w życiowej piaskownicy, stawiając zamki z piasku oraz odgrywając role, narzucone im przez pozostałych uczestników zabawy. Omawiając te książki nie sposób również ominąć narzucającego się podobieństwa do gombrowiczowskich „gęb”, czyli nakładania społecznych masek poprzez „upupianie”, infantylizowanie ludzkich ról i ich wartości we współczesnym świecie.

Następne spotkanie Dyskusyjnego Klubu Książki odbędzie się w środę 12 marca 2014 o godzinie 17:00. Zostanie na nim omówiona książka „Grzechotka” Joanny Jodełko.